Tekstanalyse van een animatie

De Pardesformule is een discipline om te komen tot nader tekstonderzoek

Rob Lubbers, in wiens traditie en voetsporen wij treden, doet in ongepubliceerd werk (Spelvarianten – Experiëntiële psychotherapie door beeld- en begripsvorming – ) verslag van een hermeneutische analyse middels tekstuele transformatie met behulp van de Pardesformule.

De moderne hermeneutiek is een filosofische discipline, ontwikkelt door Heidegger en Gadamer en gaat over het verstaan, begrijpen en interpreteren van levensuitingen[1].

Hermeneutiek wordt door Gadamer gezien als een universeel principe, dus altijd werkzaam waar het interpreteren van menselijke uitingen in het geding is. Het gaat aldus over het geven van betekenis en het verstaan ofwel het interpreteren ervan. Hij noemde zijn hermeneutisch interpreteren ‘dialectisch’, d.w.z. via vraag en antwoord, stelling en tegenstelling, interactie tussen kunstwerk en beschouwer, en onze invalshoek van vanmiddag tussen tekenaar en bewonderaar.

In dit geval nu gaat het om onze creatieve, artistieke verbeelding middels een tekening van een fragment van de animatiefilm The Red Turtle.

Aldus is het mogelijk middels een hermeneutisch proces, met behulp van de Pardesformule, deel te nemen aan onze eigen uiting, ofwel visie naar aanleiding van het gebeuren van de getoonde animatie! Zo kan het ook door het zinduidend verstaan duidelijk worden hoe jij als tekenaar jouw waarheid vanuit je eigen tijd- en plaatsgebonden situatie beziet.

Interpreteren en begrijpen komen dan naast en tegenover elkaar te staan: begrijpen is het verstaan van je eigen wereld en interpreteren heeft betrekking op het afstand nemen.

Gadamer bezigt de term hermeneutische cirkel van het begrijpen, waar denkwijzen van verschillende betrokkenen naast elkaar gezet worden, waarbij een horizonverruiming plaatsvindt, die de nauwe kaders van de eigen en andermans visie doorbreekt.

We kunnen als het ware de verbeelding van de tekenaar anders gaan bezien èn tot iets van onszelf maken.

De Pardesformule is, naast vele andere vormen van hermeneutische formuleringen, een zeer bruikbare methodiek om middels tekstuele transformatie tot een dergelijke hermeneutische analyse te komen. Ze stamt uit de Middeleeuwse traditie van de Joodse Wijsgeren bij de interpretatie van de Talmoed.

Het is als het ware een discipline om tot verbaal overleg te komen, waar het hermeneutisch cirkelproces aan ten grondslag ligt: dus het vraag- en antwoordspel, het hermeneutisch, dialectisch interpreteren.

De Pardesformule toegepast op de animatie

(De tekening moet op disciplinaire wijze enkele transformaties ondergaan, om in alle eenvoud begrepen te kunnen worden)

1. Peshat:  (terug naar de tekst)

De animatie  wordt naar vorm en inhoud beoordeeld.  Hoe is de maker tot zijn verbeelding gekomen, wat zien we letterlijk, welk fragment laat hij zien, wat valt daarbij op, enz.?

2. Rèmèz:  (tekst in context)

Welke is de toespeling waarop de animatie betrekking heeft? Wordt er iets duidelijk omtrent de situatie en de perceptie?

3. Derash: (symboliek)

Betreft de symbolische betekenis, waar staat de verbeelding voor, is er iets bekend over de affectieve gesteldheid van de maker?

4. Sod: (duidelijkheid)

Hoe is de animatie tot slot door jou begrepen, herken je daar iets van in je eigen leven en is het iets van jezelf geworden?

Gerard Weststeijn, Doetinchem 2011

[1] Op zoek naar waarheid. De natuurwetenschappen zijn niet in staat deze waarheid te bereiken. De pardesformule is een methode en opponeert zich dientengevolge met de Hermeneutiek. Er moet immers voortdurend sprake blijven van de dialoog, anders is er sprake van dwang!