– voordracht voor het MJ Langeveldcentrum –

Vanaf het begin In de Griekse oudheid had de hermeneutiek tot doel de waarheid over onszelf en de wereld waarin we leven te ontdekken ter wille van de wijsheid. Vooral In de Oudheid betoogden filosofen dat ontdekkingen over de aard van de dingen ons begrip zouden moeten vergroten van wie we zijn en hoe we ons leven als menselijke wezens zouden moeten leiden. Ze dachten dat al het begrip uiteindelijk zelfinzicht is. In zijn filosofische dialogen leerde Plato bijvoorbeeld dat menselijke kennis voornamelijk gaat over zelfinzicht en morele vorming. In Plato’s dialogen belemmert de figuur van Socrates deze filosofische houding. In Socrates’ apologie^[1], zijn zelfverdediging tijdens zijn proces wegens het zogenaamd corrumperen van de jeugd van Athene, riep Socrates het hoogste doel van het leven uit: een ziel zijn die vervolmaakt is door wijsheid en deugd door middel van rationeel zelfonderzoek. Een niet onderzocht leven beweerde hij is geen mensenleven.

De voordracht

Eerst invoegen Dilthey’s hermeneutiek.

Vervolgens de hermeneutiek van Heidegger en Gadamer invoegen dan naar de toepassing van de moderne hermeneutiek van professor Lubbers in zijn boek psychotherapie door beeld en begripsvorming vervolgens uiting geven aan de nieuwe inzichten die hermeneutiek brengt bijvoorbeeld Bruno Latour het Parlement van de dingen

epistemologie

Wat is Hermeneutiek [Jens Zimmermann] 

Een eenvoudig antwoord is dat het ‘interpretatie’ betekent. Interpretatie vindt plaats op veel vakgebieden, maar ook in het dagelijks leven.

Wij interpreteren spelen, romans, abstracte kunst en films, arbeidsovereenkomsten, de wet, de Bijbel, de Koran en andere geheime teksten. Maar we interpreteren ook de acties van onze vrienden, of proberen te achterhalen wat een ontslag betekent in de context van ons levensverhaal.

Het doel van interpretatie is om een ​​tekst of situatie, betekenis te geven, om te begrijpen wat ermee bedoeld wordt. Dit lijkt te impliceren dat interpretatie pas noodzakelijk wordt als we iets niet onmiddellijk begrijpen. De behoefte aan interpretatie lijkt in sommige gevallen zelfs duidelijker dan bij bevelen.

Verstaan is kennis in de diepere zin van het begrijpen van niet alleen feiten, maar ook van hun integratie in een betekenisvol geheel.

De term hermeneutiek

Het woord hermeneutiek komt uit de oude Griekse taal. Hermes is de boodschapper van de goden. Hij brengt de boodschap van het lot.

Voor Heidegger was hermeneutiek het soort interpretatie dat luistert naar een belangrijke boodschap of aankondiging die van cruciaal belang is. Heidegger’s punt is dat interpretatie wordt ingegeven door onze persoonlijke interesse en zorg.

Of ik nu de Bijbel lees, of niet begrijp waarom mijn vrienden mij al weken niet hebben bezocht, ik wil mijn lot kennen, dat is wat deze teksten en acties voor mij betekenen. Met andere woorden, de interpretatie wordt intrinsiek geleid door mijn dringende zorgen, namelijk het verlangen om een ​​aankondiging te horen, die betrekking heeft op mijn eigen situatie.

Hermeneutiek en de zoektocht naar zelfinzicht

Vanaf het begin in de Griekse oudheid had hermeneutiek tot doel de waarheid over onszelf en de wereld waarin we leven te ontdekken ter wille van de wijsheid.

Hermeneutische denkers houden zich meer specifiek bezig met de universele voorwaarden voor menselijk begrip op drie gebieden: de aard van het bewustzijn, de aard van de waarheid en het belang van de taal. Hermeneutische filosofen geloven dat in elk van deze vitale gebieden van onze ervaring belangrijke ontwikkelingen plaatsvinden in het moderne denken en de moderne cultuur hebben geleid tot een vervormde brandstof van wie we zijn en hoe we tot kennis komen.

De Canadese filosoof en hermeneutisch denker Charles Taylor heeft dit misleidende, op zichzelf staande bewustzijn op behulpzame wijze bestempeld als een ongebonden zelf, omdat invloeden van buitenaf alleen worden toegelaten door een bewuste keuze. Hermeneutische denkers geloven daarentegen in een geëngageerd zelf. Dat is fundamenteel verbonden met de wereld en andere mensen. Ze beweren dat het bewustzijn zelf wordt gevormd door de manier waarop we de wereld bewonen. De universele menselijke ervaring van vogels, honger en de behoefte aan onderdak bepalen al hoe we de wereld zien en ondersteunen de vorming van iedere specifieke cultuur. Cultuur, taal en opvoeding bepalen onze houding lang voordat we bewuste beslissingen nemen. De gemeenschap of traditie waartoe we behoren, geeft ons de lenzen waardoor we de wereld zien.

Onze kijk op bewustzijn informeert uiteraard. Ons begrip van de waarheid en hoe we die verkrijgen, gebaseerd op de veronderstelling van scheiding tussen geest en wereld, bevoordeelt dit geëngageerde zelf op natuurlijke wijze deze geëngageerde rede.

Voor de hermeneutiek is kennis meer dan benoemen. Het beschrijven van objecten impliceert het begrijpen van betekenisvolle structuren waaraan we al deelnemen. Dit geldt niet alleen in het geval van de wetenschap, maar ook in de geestes- en sociale wetenschappen.

Laten we als voorbeeld de studie van de geschiedenis nemen. Mensen die zich terugtrekken uit zichzelf beweren dat we de geschiedenis onbevangen van buitenaf observeren en alleen de feiten presenteren om tot objectieve waarheid over gebeurtenissen uit het verleden te komen. Hermeneutische denkers beweren daarentegen dat de reden dat we de geschiedenis in de eerste plaats kunnen begrijpen, is omdat we historische wezens zijn door en door. Wij maken deel uit van de geschiedenis en worden erdoor gevormd. Teruggetrokken zelf Mensen beweren dat we onze persoonlijke overtuigingen of vooroordelen moeten onderdrukken om aan de ideologische oogkleppen van de traditie te ontsnappen. Zij die de hermeneutische kijk op wapenstilstand verdedigen, werpen echter tegen dat teksten of gebeurtenissen uit het verleden in de eerste plaats betekenis voor ons hebben, omdat we binnen een traditie staan ​​die ons de concepten heeft verschaft waardoor we op een zinvolle manier met het verleden verbonden zijn.

Zie Zimmerman in de hermeneutiek

Een korte geschiedenis

De geschiedenis verloopt via Plato: de menselijke taal was in staat universele waarheid over onszelf en de wereld te onthullen, omdat de menselijke rede deelnam aan een begrijpelijk universum. Filosofen dachten dat de kosmos werd gevormd door goddelijke krachten en dat wij inherent rationeel waren, ingebed, in een rationeel gestructureerde kosmos. De geest kon een logische structuur en morele orde aanboren die universeel geldige inzichten voor zelfinzicht verschaften.

Marcus Aurelius wekte ongeloof op toen hij schreef: “Want er is één universum, één heeft alles doorstaan, één substantie en één wet, eén gemeenschappelijke reden van alle intelligente wezens en één waarheid”.

Het Oudgriekse woord om deze veel voorkomende reden was Logos, dat latere Latijnse schrijvers op verschillende manieren vertaalden als verbum of ratio.

Joodse theologen stelden de kosmische logos gelijk aan de scheppende kracht van god.

Het begin van de algemene hermeneutiek.

Moet ik een van de eerste modeldenkers zijn die probeerden de kloof tussen geest en wereld te helen?

Schleiermacher’s strategie om een ​​mogelijke botsing tussen religie en wetenschap te vermijden was om zich te concentreren op de universele menselijke condities voor begrip die de basis vormden van alle kennisdisciplines.

Schleiermacher’s hermeneutische cirkel.

Lang vóór Schleiermacher hadden tolken de stelregel vastgesteld dat het begrijpen van elke uitspraak afhangt van een cirkelvormige beweging tussen een deel en het geheel. Een tekst bestaat bijvoorbeeld uit zinnen, die de tekst als geheel vormen. Het einde van de hele tekst definieert de betekenis van elk deel

Dilthey hermeneutiek van levenservaring

Vervolgens Husserl en Heidegger

Aantekeningen betreffende de dissertatie van Jos de mul over Dilthey

Het gaat over Derrida radicaal eindigen hermeneutiek willen vergelijken met die van Dithey de interpretatie stoelt op de vooronderstelling dat een woord geen gefixeerde betekenis heeft. Maar dat de betekenis afhankelijk is van de context waarin het voorkomt.

Wel is het de grenzen die mens bij de interpretatie van een tekst van een handeling of van het leven van een persoon aanlegt ten aanzien van de context kunnen steeds worden verlegd. En dat maakt de hermeneutiek uit die ze verstaan tot een oneindige opgave. Derry daar gaat nu echter een stap verder en stelt dat er bij iedere afbakening in feite wordt beslist over iets dat principieel niet beslist waar is bovendien kan ieder woord uit zijn oorspronkelijke context worden gehaald en in andere context geplaatst

Gerard Weststeijn, Doesburg maart 2024

Ik heb gebruik gemaakt van diverse teksten, die in de loop der tijd door mij zijn gebruikt in lezingen en bouwstukken.

Gadamer, Wahrheit und Methode 1960; tevens de vertaling door Wildschut.

Gadamer uit de reeks filosofie

Lubbers, R., Hermeneutische diagnostiek en probleemoplossing. De mens als tekst. Nijmegen, 1985

Lubbers, R., Psychotherapie door beeld- en begripsvorming, Nijmegen, 1988

Lubbers, R., Experiëntiële psychotherapie door beeld- en begripsvorming. De hermeneutische invalshoek. Spelvarianten. 2002. Via de website van het Langeveldcentrum.

Mul, Jos De tragedie van dde eindigheid – Diltheys hermeneutiek van het leven.

Zimmermann, Jens. Hermeneutics, a very short ijntroduction

Zie de volgende internetbronnen:

http://geography.ruhosting.nl/geography/index.php?title=Hermeneutics

^[1] De Apologie van Socrates (Grieks: Ἀπολογία Σωκράτους: verdedigingsrede van Socrates)